Νόσος Alzheimer και επικοινωνία

Η νόσος Αλτσχάιμερ (Alzheimer) όπως και όλες οι μορφές άνοιας περιορίζουν σιγά σιγά την ικανότητα του ασθενούς να επικοινωνεί. Για να επικοινωνήσει κανείς με έναν ασθενή με άνοια χρειάζεται να είναι υπομονετικός, να δείχνει κατανόηση και να είναι καλός ακροατής.

Οι παρακάτω στρατηγικές μπορεί να βοηθήσουν και εσάς και τον άνθρωπο που πάσχει από άνοια να καταλάβετε καλύτερα ο ένας τον άλλο.

​

* Για λόγους συντομίας, παρακάτω υποθέτουμε ότι ο ασθενής με άνοια/Αλτσχάιμερ είναι άντρας

​

Αλλαγές στην ικανότητα για επικοινωνία

Οι αλλαγές στην ικανότητα για επικοινωνία δεν είναι ίδιες σε όλους τους ανθρώπους με άνοια. Στα αρχικά στάδια μπορεί η ικανότητα του ασθενούς για επικοινωνία να μη φαίνεται αλλαγμένη. Άλλοτε μπορεί να:

• Επαναλαμβάνει τις ίδιες ιστορίες

• Δυσκολεύεται να βρει κάποια λέξη καθώς μιλάει.

​

Με την πάροδο του χρόνου μπορεί να παρατηρήσετε και άλλες αλλαγές όπως:

• Επανάληψη λέξεων

• Επινόηση νέων λέξεων για να περιγράψει οικεία αντικείμενα

• Εύκολη απώλεια του ειρμού των σκέψεων (ξεχνάει τι έλεγε ή πηδάει από το ένα θέμα στο άλλο χωρίς σύνδεση)

• Δυσκολία να οργανώσει τις λέξεις με λογικό τρόπο (μπορεί ο λόγος του να γίνεται δυσνόητος ή ακατάληπτος)

• Περιορισμός της συχνότητας και του θεματολογίου του λόγου (μιλάει λιγότερο συχνά ή σπάνια και γύρω από μικρό αριθμό θεμάτων)

​

​

Πώς να βοηθήσετε έναν άνθρωπο με άνοια να επικοινωνήσει

Οι ασθενείς με άνοια δυσκολεύονται να εκφράσουν αυτά που σκέφτονται και αυτά που νιώθουν. Επίσης δυσκολεύονται να καταλάβουν αυτά που σκέφτονται οι άλλοι.

Υπάρχουν τρόποι να βοηθήσετε έναν άνθρωπο με άνοια να επικοινωνήσει καλύτερα.

​

Να είστε υπομονετικοί και υποστηρικτικοί

Δείξτε στον ασθενή ότι τον ακούτε και ότι προσπαθείτε να τον καταλάβετε. Δείξτε του ότι νοιάζεστε για αυτά που λέει και προσπαθήστε να μην τον διακόπτετε.

​

Κάντε τον να νιώσει άνετα και καθησυχάστε τον

Αν δυσκολεύεται να επικοινωνήσει δείξτε του ότι δε σας πειράζει. Παροτρύνετέ τον να συνεχίσει να εξηγεί τις σκέψεις του.

​

Μην τον αποπαίρνετε και μην τον διορθώνετε

Μη του λέτε ότι αυτά που λέει δεν είναι σωστά. Αντ’ αυτού ακούστε προσεκτικά και προσπαθήστε να καταλάβετε τι εννοεί. Επαναλάβετε αυτά που λέει αν αυτό βοηθάει να ξεκαθαριστεί το νόημα του λόγου του.

​

Αποφύγετε τους τσακωμούς

Αν ο ασθενής λέει κάτι με το οποίο διαφωνείτε μη δίνετε σημασία. Οι τσακωμοί συνήθως χειροτερεύουν τα πράγματα γιατί συχνά το μονο που καταφέρνουν είναι να προκαλούν μεγαλύτερη ένταση στον ασθενή με άνοια.

​

Μαντέψτε τι θέλει να πει

Αν ο ασθενής χρησιμοποιεί λάθος λέξη ή δεν μπορεί να βρει την κατάλληλη λέξη προσπαθήστε να μαντέψετε τη σωστή και πείτε την ώστε αυτός να επιβεβαιώσει ή όχι. Προσοχή: αν καταλαβαίνετε τι εννοεί δε χρειάζεται να επιβεβαιώσετε την ακριβή λέξη γιατί μπορεί, στην προσπάθειά σας, να προκαλέσετε απογοήτευση και ένταση στον ασθενή.

​

Ενθαρρύνετε τον ασθενή να εκφραστεί εξωλεκτικά

Αν δεν καταλαβαίνετε τι θέλει να πει ζητήστε του να δείξει ή να εκφραστεί με νοήματα.

​

Περιορίστε ερεθίσματα που αποσπούν την προσοχή

Βρείτε ένα ήσυχο μέρος. Ο περιβάλλων χώρος πρέπει να ευνοεί την προσπάθεια του ασθενούς να συγκεντρωθεί στις σκέψεις του.

​

Δώστε περισσότερη σημασία στα συναισθήματα που εκφράζονται παρά στις λέξεις

Καμιά φορά τα συναισθήματα που εκφράζονται είναι πιο σημαντικά από αυτό που λέγεται.

 

Αναζητήστε τα συναισθήματα πίσω από τις λέξεις.

Μερικές φορές ο τόνος της φωνής, οι εκφράσεις του προσώπου, η στάση του σώματος ή οι χειρονομίες μπορεί να προσφέρουν σημαντικές πληροφορίες.

​

 

Πώς να μιλάτε σε έναν ασθενή με άνοια

Η συνεχής επικοινωνία είναι σημαντική για έναν ασθενή με άνοια, όσο δύσκολη κι αν είναι ή όσο μπερδεμένος κι αν φαίνεται ο ασθενής.

Κατά την επικοινωνία με έναν άνθρωπο που πάσχει από άνοια είναι ιδιαίτερα σημαντικό να επιλέγετε τα λόγια σας με προσοχή.

​

Κάντε ξεκάθαρο ποιος/α είστε

Πλησιάστε τον ασθενή από μπροστά και πείτε ποιος/α είστε. Διατηρείτε καλή βλεμματική επαφή μαζί του. Αν κάθεται ή είναι ξαπλωμένος χαμηλώστε στο επίπεδό του.

​

Φωνάξτε τον με το όνομά του

Αυτό τον βοηθάει να προσανατολιστεί και ελκύει την προσοχή του.

​

Χρησιμοποιήστε μικρές, απλές λέξεις και προτάσεις

Οι μακροσκελείς ερωτήσεις ή ιστορίες μπορεί να μπερδέψουν τον ασθενή. Ρωτήστε τον ένα πράγμα τη φορά.

​

Μιλήστε αργά και καθαρά

Προσέξτε την ταχύτητα και την καθαρότητα της ομιλίας σας. Χρησιμοποιήστε ήρεμο και χαλαρό τόνο φωνής. Ο πιο χαμηλός (λιγότερο τσιριχτός) τόνος είναι πιο καθησυχαστικός.

​

Περιμένετε τις απαντήσεις με υπομονή

Ο ασθενής μπορεί να χρειάζεται επιπλέον χρόνο για να επεξεργαστεί αυτό που είπατε.

​

Αν χρειαστεί επαναλάβετε ερωτήσεις ή πληροφορίες

Αν ο ασθενής δεν ανταποκρίνεται περιμένετε για λίγο. Έπειτα ξαναρωτήστε.

​

Μετατρέψτε τις ερωτήσεις σε απαντήσεις

Αντί για ερώτηση προσφέρετε τη λύση. Πχ πείτε: «Η τουαλέτα είναι εκεί πέρα», αντί για: «Θέλεις να πας στην τουαλέτα;»

​

Αποφύγετε εκφράσεις που είναι ασαφείς ή που προκαλούν σύγχυση

Αν πείτε στον ασθενή πχ «Πάμε να την πέσουμε!» μπορεί να προσπαθήσει να ερμηνεύσει την οδηγία κυριολεκτικά. Αντ’ αυτού περιγράψτε τις ενέργειες ευθέως: «Πήγαινε στο κρεβάτι σου. Είναι ώρα για ύπνο». Αντί για αντωνυμίες χρησιμοποιήστε ουσιαστικά. Πχ αντί να πείτε: «Να το!», πείτε: «Να το καπέλο σου».

​

Μετατρέψτε την άρνηση σε κατάφαση

Αντί να πείτε: «Μην πας από 'κει» (ή πολύ περισσότερο «Πού πας από κει;»), πείτε: «Πάμε από δω».

​

Δώστε οπτικές πληροφορίες

Για να δείξετε τι ενέργεια θέλετε να εκτελέσει ο ασθενής δείξτε ή αγγίξτε το αντικείμενο που θέλετε να χρησιμοποιήσει ή ξεκινήστε την ενέργεια εσείς.

​

Αποφύγετε ερωτήσεις του τύπου «Θυμάσαι τότε που...;»

Η υπενθύμιση γεγονότων του παρελθόντος είναι βοηθητική αλλά αποφύγετε τις ερωτήσεις.

​

Γράψτε στο χαρτί

Δοκιμάστε να χρησιμοποιήσετε γραπτά σημειώματα ή υπενθυμίσεις αν ο ασθενής είναι σε θέση να τα καταλάβει.

​

Συμπεριφερθείτε στον ασθενή με σεβασμό και αξιοπρέπεια

Αποφύγετε να μιλάτε υποτιμητικά ή ειρωνικά ή να μιλάτε σαν ο ασθενής να μην είναι παρών.

​

Χρύσανθος Κατσιμαγκλής

Ψυχίατρος - Ψυχοθεραπευτής