Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (OCD)

​Παραδείγματα ιδεοληψιών είναι:

​

• Φόβος των μικροβίων ή φόβος μόλυνσης

​

• Ανεπιθύμητες, απαγορευμένες σκέψεις ή σκέψεις ταμπού που αφορούν το φύλο, τη θρησκεία, ή την πρόκληση βλάβης

​

• Επιθετικές σκέψεις απέναντι στους άλλους ή τον εαυτό

​

• Επιθυμία για τακτοποίηση των αντικειμένων συμμετρικά ή σε απόλυτη τάξη

 

Επειδή αυτές οι σκέψεις (π.χ. η σκέψη να βλάψει ένα αγαπημένο του πρόσωπο) έρχονται σε σύγκρουση με αυτό που το άτομο είναι και με την εικόνα που έχει για τον εαυτό του, μπορεί να νιώθει ή να φοβάται ότι τρελαίνεται ή ότι χάνει το μυαλό του.

 

Οι καταναγκασμοί είναι επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές (σαν τελετουργίες) που το άτομο με OCD αισθάνεται την ανάγκη να εκτελεί ως απάντηση σε μια ιδεοληπτική σκέψη.

 

Συνήθεις καταναγκασμοί είναι:

​

• Υπερβολική καθαριότητα και/ή πλύσιμο χεριών

​

• Οργάνωση και τακτοποίηση αντικειμένων με συγκεκριμένο, ακριβή τρόπο

​

• Επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές ελέγχου, όπως επανειλημμένος έλεγχος για να διαπιστωθεί πχ εάν η πόρτα είναι κλειδωμένη ή ότι ο φούρνος είναι απενεργοποιημένος

​

• Καταναγκαστικό μέτρημα

 

Δεν είναι όλες οι τελετουργίες ή οι συνήθειες καταναγκασμοί. Όλοι οι άνθρωποι, κάποιες φορές, διπλοτσεκάρουν τα πράγματά τους.

​

Όμως ένα άτομο με OCD γενικά:

​

• Δεν μπορεί να ελέγξει τις σκέψεις ή τις τελετουργικές του συμπεριφορές, ακόμη και όταν αυτές οι σκέψεις ή συμπεριφορές αναγνωρίζονται ως υπερβολικές

​

• Ξοδεύει τουλάχιστον 1 ώρα την ημέρα σε αυτές τις σκέψεις ή συμπεριφορές

​

• Δεν παίρνει ευχαρίστηση όταν εκτελεί τις καταναγκαστικές συμπεριφορές ή τελετουργίες, μπορεί, όμως να αισθάνεται σύντομη ανακούφιση από το άγχος που προκαλούν οι ιδεοληπτικές σκέψεις

​

• Αυτές οι σκέψεις ή οι συμπεριφορές δυσκολεύουν σημαντικά την καθημερινή του ζωή

 

Μερικά άτομα με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή έχουν επίσης διαταραχή τικ. Τα κινητικά τικ είναι ξαφνικές, σύντομες, επαναλαμβανόμενες κινήσεις, όπως ανοιγοκλείσιμο και άλλες κινήσεις των ματιών, γκριμάτσες του προσώπου, ανασήκωμα των ώμων ή και πιο σύνθετες κινήσεις. Τα κοινά φωνητικά τικ μπορεί να περιλαμβάνουν επαναλαμβανόμενους ήχους καθαρισμού του λαιμού, ρουθουνίσματος ή γρυλίσματος.

 

Τα συμπτώματα μπορεί να έρχονται και να φεύγουν, να υποχωρούν με την πάροδο του χρόνου ή να επιδεινώνονται. Τα άτομα με OCD μπορεί να προσπαθήσουν να βοηθήσουν τον εαυτό τους αποφεύγοντας καταστάσεις που προκαλούν τις ιδεοληψίες τους ή μπορεί να κάνουν χρήση αλκοόλ ή ουσιών για να ηρεμήσουν.

 

Οι περισσότεροι ενήλικες με OCD αναγνωρίζουν ότι αυτό που κάνουν δεν έχει νόημα. Ωστόσο, ορισμένοι ενήλικες και τα περισσότερα παιδιά μπορεί να μην συνειδητοποιούν ότι η συμπεριφορά τους είναι μη κανονική.

 

Εάν νομίζετε ότι έχετε OCD μιλήστε με ένα γιατρό για τα συμπτώματά σας. Εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία, η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή μπορεί να σοβαρές επιπτώσεις σε όλες τις πτυχές της ζωής.

 

Η αιτιολογία της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής είναι άγνωστη.

 

Θεραπείες

H OCD αντιμετωπίζεται συνήθως με φαρμακευτική αγωγή, ψυχοθεραπεία ή συνδυασμό των δύο. Αν και οι περισσότεροι ασθενείς ανταποκρίνονται στη θεραπεία, ορισμένοι συνεχίζουν να εμφανίζουν συμπτώματα.

​

Φάρμακα

Οι αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης και κυρίως οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs) είναι τα φάρμακα εκλογής στη θεραπεία της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής. Τα φάρμακα αυτά χρησιμοποιούνται επίσης στη θεραπεία της κατάθλιψης και των αγχωδών διαταραχών.

​

Οι αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης συχνά απαιτούν υψηλότερες ημερήσιες δόσεις στη θεραπεία της OCD από ό,τι της κατάθλιψης και μπορεί να χρειαστούν 8 έως 12 εβδομάδες για να αρχίσουν να λειτουργούν. Ωστόσο, ορισμένοι ασθενείς εμφανίζουν ταχύτερη βελτίωση.

​

Εάν τα συμπτώματα δεν βελτιωθούν με τους αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης, η έρευνα δείχνει ότι ορισμένοι ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν βελτίωση με την προσθήκη χαμηλής δόσης αντιψυχωτικού φαρμάκου στο θεραπευτικό σχήμα.

​

Εάν σας συνταγογραφηθεί κάποιο φάρμακο:

​

• Βεβαιωθείτε ότι έχετε συζητήσει αναλυτικά με τον γιατρό σας και ότι έχετε κατανοήσει τους κινδύνους και τα οφέλη των φαρμάκων που παίρνετε.

​

• Μην σταματήσετε να παίρνετε τη φαρμακευτική αγωγή χωρίς να μιλήσετε πρώτα με το γιατρό σας. Η ξαφνική διακοπή ενός φαρμάκου μπορεί να οδηγήσει σε υποτροπή ή επιδείνωση των συμπτωμάτων.

​

• Αναφέρετε αμέσως στον γιατρό σας τυχόν ανησυχίες σχετικά με παρενέργειες. Μπορεί να χρειαστείτε αλλαγή στη δόση ή διαφορετικό φάρμακο.

​

Ψυχοθεραπεία

Η ψυχοθεραπεία μπορεί βοηθήσει στη θεραπεία της OCD. Η έρευνα δείχνει ότι ειδικά ένας τύπος Γνωστικής Συμπεριφορικης Θεραπείας που ονομάζεται Έκθεση και Αναστολή της Απόκρισης (Exposure and Response Prevention) είναι αποτελεσματική στη μείωση των ψυχαναγκαστικών συμπεριφορών στην Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή, ακόμη και σε άτομα που δεν ανταποκρίθηκαν καλά στη φαρμακευτική αγωγή. Η θεραπεία αυτή συνίσταται στην έκθεση του ασθενούς στην ίδια την κατάσταση που προκαλεί τον καταναγκασμό (π.χ. άγγιγμα βρώμικων αντικειμένων), ενώ στη συνέχεια εμποδίζεται η εκτέλεση της επακόλουθης τελετουργίας (π.χ. το πλύσιμο χεριών).

​

Όπως συμβαίνει με τις περισσότερες ψυχικές διαταραχές, η θεραπεία είναι συνήθως εξατομικευμένη και μπορεί να ξεκινήσει είτε με φαρμακευτική αγωγή είτε με ψυχοθεραπεία (εφόσον αυτή είναι διαθέσιμη) ή με συνδυασμό και των δύο.

​

Χρύσανθος Κατσιμαγκλής

Ψυχίατρος - Ψυχοθεραπευτής